ŁUCJA ZAWADA – (1913 – 1985), nauczycielka, instruktorka harcerska, pseud. „Luśka”, ppor. W.P. (AK). 

PRACA ZAWODOWA
Łucja Zawada urodziła się 26.12.1913 r. w Nowej Wsi (obecnie Wirek). Była córką Franciszka, górnika Kopalni „Hillebrand” i Marii z domu Raudner. W 1927 roku Łucja Zawada rozpoczęła naukę w żeńskim Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Królowej Jadwigi w Nowej Wsi, które ukończyła w czerwcu 1933, otrzymując dyplom nauczyciela publicznych szkół powszechnych. Po ukończeniu szkoły Łucja pracowała jako nauczycielka, najpierw od 1933 r. w Publicznej Szkole Powszechnej nr 4 w Hajdukach Wielkich (obecnie Chorzów – Batory), od 1934 r. w Publicznej Szkole Powszechnej nr 3 w Orzegowie (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej), a od 1938 r. w Publicznej Szkole Powszechnej nr 2 w Nowym Bytomiu (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej). Wybuch II wojny światowej uniemożliwił jej dalszą pracę nauczycielską. W czasie wojny Łucja Zawada pracowała na  stacji kolejowej w Łazach, a później w Ząbkowicach. W styczniu 1945 wróciła do Rudy Śląskiej, aby ponownie objąć posadę nauczycielki w Publicznej Szkole Powszechnej nr 1 w Nowym Bytomiu. W tym samym czasie Łucja pracowała również w Szkole Górniczej Kopalni „Wanda – Lech” ze względu na braki w kadrze naukowej, gdzie od 1947 objęła stanowisko nauczycielskie na stałe. W latach 1949-1951 odbyła studia zawodowe w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Następnie Łucja Zawada, po otrzymaniu nakazu, podjęła pracę w Technikum Hutniczym w Nowym Bytomiu, początkowo jako nauczycielka, a od 01.01.1955 do 31.08.1956 jako dyrektorka szkoły. W  latach 01.09.1956 – 31.08.1962 w wyniku likwidacji technikum przenosi się do Szkoły Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącego im. J. Smolenia w Bytomiu. Dalsza kariera Łucji Zawady związana była z II Liceum Ogólnokształcącym im. G. Morcinka w Wirku aż emerytury 31.08.1971. Jednakże nawet na emeryturze Łucja Zawada dalej pracowała na niepełny etat w SP nr 22 w Nowym Bytomiu do czerwca 1979. W latach 60-tych Łucja Zawada podjęła także studia polonistyczne na WSP w Katowicach, gdzie 23.12.1965 r. obroniła pracę magisterską pt. „Recepcja poematu” W. Roździeńskiego „Officina Ferraria abo huta i warsztat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego”, pod kierunkiem doc. dr Jana Zaremby. 

HARCERSTWO
Łucja Zawada do harcerstwa wstąpiła  w 03.01.1931 r., a 10.05.1931 złożyła Przyrzeczenie Harcerskie w Drużynie Harcerek im. Królowej Jadwigi w Wirku. W latach 1935-1938 zorganizowała i prowadziła Drużynę Harcerek im. Królowej Jadwigi w Szkole Podstawowej nr 3 w Orzegowie. W 15.09.1938 r. została hufcową harcerek w Nowym Bytomiu, przygotowując harcerki do wojny w ramach Pogotowia Harcerek. Wiedzę i umiejętności potrzebne do obrony kraju zdobyła poprzez uczestnictwo w 4 tygodniowym kursie strzeleckim w hufcu hajduckim, udział w kursach i odprawach Pogotowia Harcerek m.in. na Buczu w 1939 r. W okresie 1936-1939 Łucja działała również w Zarządzie Koła Związek Obrony Kresów Zachodnich w Wirku i w Związku Nauczycielstwa Polskiego. Na jednej z ostatnich przedwakacyjnych odpraw hufcowych w Komendzie Chorągwi ustalono, kto spośród instruktorów powinien zostać na Śląsku na wypadek wkroczenia Niemców, a kto powinien wyjechać do rejonów centralnych. Jako Ślązaczka znająca język niemiecki i stosunki społeczne Łucja Zawada postanowiła pozostać na Śląsku. I tak 01.09.1939 Łucja sprawdzała stan pogotowia i ustalała sieć łączności na Nowym Bytomiu, następnie 02.09. była w Komendzie Chorągwi Harcerek i pomagała przy likwidacji dokumentów, a 3.09. opuściła Katowice i wraz z luźną grupą harcerek (z Siemianowic i Świętochłowic) udała się do Mysłowic, by przedostać się do Krakowa. Po 3 dniach wróciła do domu, przekonana o nieuchronnym areszcie ze względu na swój udział w pracy w ZHP oraz zadaniach zleconych przez Związek Obrony Kresów Zachodnich. Od listopada 1939 Łucja pracowała w tajnym harcerstwie – Szarych Szeregach jako kierowniczka okręgu na pow. Tarnowskie Góry, Lubliniec, Nowy Bytom, Ruda, Lipiny i Świętochłowice. Od maja 1940 należała do kierowniczej piątki konspiracyjnej harcerek śląskich, które pozostały na Górnym Śląsku wraz z: Adelą Korczyńską, Janiną Lewicką, Anną Morkisz, Jadwigą Nowarową. Organizacyjnie Łucja Zawada wraz z pozostałymi harcerkami podlegały Komendantce Śląskiej Chorągwi Harcerek zamieszkałej w Krakowie hm. Irenie Kuśmierzewskiej, podczas gdy łącznikiem była hm. Emilia Węglarz. 

Bezpośrednio pracą na Śląsku kierowała Adela Korczyńska – z-ca Komendantki Chorągwi Harcerek, która  jako kierowniczka okręgu szkoliła i organizowała zespoły harcerek – kurierek na terenie śląska oraz prowadziła skrzynkę kontaktową. W ten sposób materiały i instrukcje otrzymywane z Głównej Komendy Pogotowia Harcerek z Warszawy rozprowadzały kurierki w teren. Łucja Zawada organizowała z zespołami harcerek także pomoc dla uwięzionych i ich rodzinom, wysyłanie paczek do obozów jeńców polskich. W ramach działalności „Patronatu” organizowała również pomoc dla więźniów obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i dla ich rodzin. Do akcji zbierania lekarstw, żywności i ciepłej odzieży wciągnęła nie tylko harcerki, ale również znajomych, którzy robili rękawice o jednym palcu oraz tysiące nauszników, zużywając przy tym całą wełnę z domów, prując swetry. Łucja Zawada przygotowała i szkoliła zespoły sanitarne w swoim okręgu. Na Tarnowskie Góry i Lubliniec przekazywała programy i materiały tajnego nauczania. W Rudzie Śl. zorganizowała lotną bibliotekę (obieg) polskich książek ok. 280 woluminów uratowanych wcześniej przez harcerki z palącego się stosu biblioteki TCL w Wirku. 

W Ząbkowicach z grupą nieharcerską zorganizowała pomoc transportowanym jeńcom i ostrzegała zagrożonych aresztowaniem. Poza pracą w tajnym harcerstwie działała od 06.1941 w ZWZ, a potem w AK. Kierownikiem pracy była także  Adela Korczyńska. W swym miejscu pracy zorganizowała skrzynkę łączności dla Komendy Okręgu Śl. AK i pełniła funkcję łączniczki między Śląskiem i Zagłębiem. Okres rozbicia Katowickiego Inspektoratu AK, spowodował m.in. czasowe zagrożenie i wyłączenie się z pracy na 2 miesiące A. Korczyńskiej, jak również przerzucenie większości jej obowiązków na Łucję Zawadę, zastępczynię w pracy konspiracyjnej harcerek na Śląsku. W 1943 Łucja Zawada otrzymała stopień podharcmistrzyni (zweryfikowany w 1946). W styczniu 1945 Łucja wróciła do Rudy Śląskiej pracować jako nauczycielka. W tym czasie współorganizowała także zespół instruktorski Komendy Chorągwi w Katowicach. W latach 1945-1950 jako członkini Komendy Chorągwi i kierownik referatu szkolenia prowadziła wiele obozów i kursów drużynowych m.in. w Starych Gliwicach, Głuchołazach, Strzelcach Opolskich. 15.06.1948 Łucja Zawada zdobyła stopień harcmistrzyni (zweryfikowany 3.01.1958 przez Naczelną Radę Harcerską). 

W związku z likwidacją harcerstwa, gdzie w nowej organizacji nie było dla niej miejsca, miała przerwę w działalności. Swój czas poświęciła na pracę nauczycielską i zdobywanie wyższych kwalifikacji zawodowych. Wraz z grupą instruktorów powróciła do ZHP dopiero po 1956 r. W latach 1956-1962 pracowała w Komendzie chorągwi w Katowicach jako osoba odpowiedzialna za kształcenie drużynowych. Później udzielała pomocy drużynowym w prowadzeniu drużyn w szkołach, w których uczyła. Od stycznia 1977 do śmierci udzielała się w  Komisji Historycznej Katowickiej Chorągwi jako z-ca Przewodniczącego. W uznaniu zasług w pracy harcerskiej uchwałą Głównej Kwatery z dnia 24.06.1980 został nadany jej honorowy stopień harcmistrza Polski Ludowej. W hufcu Ruda Śląska objęła stanowisko przewodniczącej Komisji Historycznej w czasie 26.02.1981-21.08.1984, a później do śmierci pełniła funkcję członkowską. Oprócz pracy harcerskiej działała jako kierownik kulturalno-oświatowy Frontu Jedności Narodowej w Wirku (1952-1957). Swoje bogate doświadczenia z pracy nauczycielskiej przekazywała również jako kierownik szkoleniowy nauczycieli rejonu ZNP (1962-1970). W ostatnich latach życia Łucja Zawada pracowała nad wydaniem materiałów dotyczących działalności Śląskiej Komendy Harcerek w latach 1945-1950 i nad historią harcerstwa w Rudzie Śląskiej. Zmarła w Nowym Bytomiu dnia 26.02.1985.

Odznaczenia i odznaki:

• 1948 – Medal Wojska po raz 1,2,3
• 21.07.1948 – Srebrny Krzyż Za Zasługi dla ZHP
• 17.01.1955 – Medal 1O-lecia Polski Ludowej
• 08.10.1973 – Złoty Krzyż Za Zasługi dla ZHP
• 05.10.1979 – instruktorska odznaka Harcerskiej Służby Ziemi Śląskiej
• 07.03.1980 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
• 27.05.1980 – instruktorska odznaka 35-lecia Harcerskiej Służby Ziemi Śląskiej
• 07.01.1981 – Krzyż Za Zasługi dla ZHP
• 24.06.1981 – Krzyż AK
• 07.07.1981 – Odznaka pamiątkowa 70-lecia Harcerstwa Polskiego
• 15.09.1982 – Krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 18.03.1983 – Złota Odznaka Zasłużony w rozwoju woj. katowickiego
• 15.07.1983 – Instruktor – Senior ZHP
• 17.08.1983 – Medal za Udział w Wojnie Obronnej

Nagrody:

• 1960 – Kuratora,
• 1971 – Inspektora Oświaty,
• 1972 – 3 stopnia Min. Oświaty

Opracował:
hm. Aleksander Winnicki
Życiorys został opracowany na podstawie literatury, materiałów Komisji Historycznej Hufca Ruda Śląska oraz uzyskanych od p. E. Machury I. W. Topol przez: 43 RDH im. Jerzego Szajnowicza – Iwanowa i 83 RDH „Leśni” im. Ernesta Thompsona – Setona podczas realizacji Kampanii Bohater.